همه چیز درباره دیابت کودکان (علائم+درمان خانگی)

در دنیا هیچ تصویری زیباتر از کودکان خندان، با برق شادی در چشمان شان نیست. هیچ موسیقی ای به شیرینی خنده های آن ها نیست. کودکان با ارزش ترین در زندگی هر پدرو مادری هستند. بدیهی است سلامتی کودکتان مهم ترین اولویت در زندگی شما است. دیابت در کودکان یکی از بیماری های مزمن به شمار می رود.

امروزه دیابت نامی آشنا و پرکاربرد میان افراد مختلف جامعه است. خوشبختانه دانش عمومی در رابطه با بیماری دیابت و تعریف آن در بین مردم در حال افزایش است. گزارش های متخصصان نشانگر آن است که میزان ابتلا به دیابت در کودکان و  نوجوانان در کشور و به طور کلی در جهان در حال افزایش است. دیابت با سرعت بسیار بالایی در حال همه گیر شدن است.

طبق آمار در هر 10 دقیقه یک نفر به دیابت مبتلا می شود. متاسفانه دیابت در کودکان نیز شایع است. این بیماری می تواند باعث مشکلات جدی در سلامتی و زندگی روزمره آنها شود؛ بنابراین افزایش دانش و اطلاعات در این زمینه برای والدین الزامی است. در این مقاله از فروشگاه تجهیزات پزشکی مداوا، نکات و اطلاعاتی مهم درباره ی دیابت اطفال به طور کامل جمع آوری شده است. در ادامه با ما همراه باشید.

دیابت در کودکان چیست

دیابت در کودکان یک بیماری مزمن است؛ که در آن سطح بالایی از گلوکز (قند) در جریان خون وجود دارد. هورمونی به نام انسولین به گلوکز اجازه می دهد تا از خون به سلول های بدن حرکت کند و اجازه و توان استفاده از گلوکز برای انرژی را به سلول های بدن می دهد. انسولین در لوزالمعده ساخته می شود و دیابت زمانی رخ می دهد که یا انسولین کافی وجود نداشته باشد یا بدن به درستی به انسولین پاسخ نمی دهد؛ یا به عبارتی نمی تواند از انسولین استفاده کند.

هایپرگلیسمی که افزایش قند خون نیز نامیده می شود، یکی از عوارض رایج دیابت کنترل نشده است و به مرور زمان منجر به آسیب جدی به بسیاری از سیستم های بدن، به ویژه اعصاب و رگ های خونی می شود.

دو نوع اصلی دیابت وجود دارد:

-دیابت نوع 1

-دیابت نوع 2

علائم دیابت در کودکان

شایع ترین علامت مقاومت به انسولین و پیش دیابت، آکانتوز نیگریکانس است که به معنی تیره شدن گردن یا زیر بغل است. سعی بر پاک کردن آن از روی بدن کودک خود نداشته باشید؛ در عوض به پزشک مراجعه کنید. به طور کلی علائم دیابت نوع اول و دیابت نوع 2 در ادامه به صورت کامل بیان گردیده است.

دیابت نوع 1 در کودکان 

دیابت نوع 1 در کودکان وضعیتی است که در آن بدن کودک شما دیگر هورمون مهمی به نام انسولین را تولید نمی کند. کودک شما برای زنده ماندن به انسولین نیاز دارد، بنابراین انسولین از دست رفته باید با تزریق یا پمپ انسولین جایگزین شود. دیابت نوع 1 در کودکان قبلاً به عنوان دیابت نوجوانان یا دیابت وابسته به انسولین شناخته می شد.

تشخیص دیابت نوع 1 در کودکان، مخصوصا در ابتدا می تواند شوکه کننده باشد. ناگهان شما و فرزندتان در وضعیتی جدید قرار خواهید گرفت. بسته به سن کودک باید یاد بگیرید که چگونه تزریق کنید، میزان کالری و کربوهیدرات های غذا ها را بررسی و اندازه گیری کنید. طبق رژیم غذای جدید پیش بروید و به صورت مداوم قند خون فرزندتان را کنترل کنید.

تا امروز هیچ درمان یا روش پیشگیری برای دیابت نوع 1 در کودکان وجود ندارد، اما می توان آن را مدیریت کرد. نظارت با دقت بر قند خون و زمان تزریق و دریافت دوز انسولین روزانه و مدیریت رژیم غذایی می تواند کیفیت زندگی را برای کودکان مبتلا به دیابت نوع 1 بهبود ببخشد.

علائم دیابت نوع 1 در کودکان 

تشخیص علائم دیابت در کودکان زیر 5 سال بسیار دشوار است. علائم معمولا به سرعت ایجاد می شوند و شامل موارد زیر می باشند.

علائم اصلی

• احساس تشنگی زیاد، خوردن زیاد مایعات
• احساس گرسنگی زیاد
• افزایش ادرار و دفعات ادرار کردن.
• اگر کودک شما آموزش ادرار کردن دیده باشد و قادر به کنترل ادرار خود باشد؛ ممکن است دوباره شروع به خیس کردن خود کند.
• احساس خستگی و ضعف زیاد، بی حالی کودک، خواب آلودگی
• کاهش وزن بی دلیل یا لاغرتر از همیشه به نظر رسیدن
• تاری دید یا سایر مشکلات بینائی

دیگر علائم

• ابتلا به عفونت قارچی و برفک دهان
• زخم هایی که به کندی بهبود می یابند یا عفونت های مکرر
• از حال رفتن و از دست دادن هوشیاری
• سردرد
• درد شکم یا استفراغ
• تنفس سنگین و پر زحمت
• علائم کم آبی (خشکی لب ها، گودی چشم ها)
• تحریک پذیر بودن از نظر رفتاری
• بی قراری
• تنفس با بوی میوه

 

علائم دیابت نوع 1 معمولاً در عرض چند روز یا چند هفته ظاهر می شوند و در صورت مشاهده هر یک از این علائم باید فوراً از پزشک کمک بگیرید. شایع ترین نوع دیابت در کودکان دیابت نوع 1 است. اما کودکان همچنین ممکن است به دیابت نوع 2 یا نوع دیگری از دیابت مبتلا شوند.

علل ابتلا به دیابت نوع 1

علت دقیق دیابت نوع 1 ناشناخته است. اما در اکثر افراد مبتلا به دیابت نوع 1، سیستم ایمنی بدن که به طور معمول با باکتری‌ها و ویروس‌های مضر مبارزه می‌کند؛ به اشتباه به سلول‌های تولیدکننده انسولین در پانکراس حمله کرده و آن ها را از بین می‌برد. دیابت نوع 1 در کودکان به صورت نوعی بیماری خود ایمنی به نظر می رسد. ژنتیک و عوامل محیطی در این فرآیند نقش دارند.

هنگامی که سلول های تولید کننده انسولین در پانکراس از بین می روند، بدن کودک شما انسولین کمی تولید می کند یا اصلا انسولین تولید نمی کند. انسولین وظیفه حیاتی انتقال قند (گلوکز) از جریان خون به سلول های بدن برای داشتن انرژی جهت انجام هر فعالیت را انجام می دهد.

قند موجود در غذا هنگام هضم غذا وارد جریان خون می شود. بدون انسولین کافی، قند در جریان خون کودک شما جمع می شود؛ بدون اینکه سلول های بدن بتوانند از آن استفاده کنند. این امر در صورت عدم درمان می تواند باعث عوارض تهدید کننده زندگی شود.

عواملی که ریسک ابتلا به دیابت نوع 1 در کودکان را افزایش می دهند.

• سابقه خانوادگی

هر فردی که والدین یا خواهر و برادری مبتلا به دیابت نوع 1 داشته باشد، احتمال ابتلا به این بیماری را کمی بیشتر از دیگران دارد.

• ژنتیک

وجود برخی از ژن ها خطر ابتلا به دیابت کودکان نوع 1 را افزایش می دهند.

• نژاد

طبق تحقیقات در ایالات متحده آمریکا، دیابت نوع 1 در میان کودکان سفیدپوست با تبار غیر اسپانیایی بیشتر از کودکان سایر نژادها شایع است.

• برخی ویروس ها

قرار گرفتن در معرض ویروس های مختلف ممکن است باعث خودایمنی و تخریب سلول های تولید کننده انسولین و در نهایت ایجاد دیابت در کودکان شود.

عوارض دیابت نوع 1

دیابت نوع 1 می تواند اندام های اصلی بدن کودک شما را تحت تاثیر قرار دهد. پایین نگه داشتن سطح قند خون کودک در محدوده استاندارد در اکثر مواقع می تواند خطر بسیاری از عوارض را به طور چشمگیری کاهش دهد.

عوارض می تواند شامل موارد زیر باشد:

• بیماری های قلبی و عروقی

دیابت خطر ابتلای کودک شما به بیماری هایی مانند تنگی عروق خونی، فشار خون بالا، بیماری قلبی و سکته را در مراحل بعدی زندگی افزایش می دهد.

• آسیب عصبی

قند اضافی می تواند به دیواره رگ های خونی کوچکی که اعصاب کودک شما را تغذیه می کنند آسیب برساند. این می تواند باعث گزگز، بی حسی، سوزش یا درد شود. آسیب عصبی معمولاً به تدریج و در مدت زمان طولانی اتفاق می افتد.

• آسیب های کلیوی

دیابت می تواند به دسته های متعدد عروق خونی ریز در کلیه ها آسیب برساند که مواد زائد خون کودک شما را فیلتر می کنند.

• آسیب چشم

دیابت می تواند به رگ های خونی شبکیه چشم آسیب برساند؛ که ممکن است منجر به مشکلات بینایی شود.

• پوکی استخوان

دیابت در کودکان ممکن است تراکم مواد معدنی در استخوان را کاهش دهد. بنابراین خطر پوکی استخوان را در کودک شما در بزرگسالی افزایش  می دهد.

در نظر داشته باشید در صورتی که نکات درمانی و توصیه های پزشک معالج را رعایت کنید و درمان را ادامه دهید خطر ابتلا به عوارض فوق تا حد بسیار زیادی کاهش می یابد. سعی کنید اهمیت خوردن یک رژیم غذایی سالم و شرکت در فعالیت بدنی، ورزشی منظم را به کودک خود آموزش دهید. و همچنین برنامه ریزی جهت ویزیت منظم پزشک جهت کنترل و بررسی دیابت کودک دلبندتان داشته باشید.

 

تشخیص دیابت نوع 1 در کودکان

پزشک یا مراقب بهداشت در مورد علائم و سابقه سلامتی کودک شما می‌پرسد. همچنین ممکن است سوالاتی در مورد سابقه دیابت و دیگر بیماری ها در خانواده از شما پرسیده شود. احتمالا کودک شما معاینه فیزیکی خواهد شد. و آزمایش های مربوطه برای تشخیص هرچه دقیق تر برای کودک شما تجویز شود. احتمالا آزمایش ها شامل موارد زیر می باشند.

-آزمایش قند خون ناشتا fbs

-آزمایش قند خون تصادفی

-A1cاین آزمایش میزان متوسط ​​گلوکز را در خون طی 2 تا 3 ماه گذشته ارزیابی می‌کند و به‌عنوان آزمایش دیگری برای غربالگری دیابت توصیه شده است.

 

درمان دیابت نوع 1

کودکان مبتلا به دیابت نوع 1 باید روزانه انسولین تزریق کنند تا سطح گلوکز خون در محدوده طبیعی حفظ شود. انسولین به دو صورت تزریقی یا پمپ انسولین تجویز می شود. پزشک و مراقبان بهداشتی فرزندتان به شما نشان می‌دهند که چگونه با هر روش به کودکتان انسولین بدهید.

درمان همچنین شامل موارد زیر خواهد بود:

-اهمیت خوردن یک رژیم غذایی سالم و شرکت در فعالیت بدنی، ورزشی منظم را به کودک خود آموزش دهید.

-برنامه ریزی جهت ویزیت منظم پزشک جهت کنترل و بررسی دیابت فرزند خود داشته باشید.

-داشتن رژیم غذایی جهت مدیریت قند خون شامل کالری شماری و تعیین میزان و تعداد وعده های غذایی

-ورزش کردن

-آزمایش منظم با دستگاه تست قند خون در منزل

-آزمایش ادرار جهت بررسی کتون و تحت نظر پزشک بودن

چه زمانی باید مجددا  به پزشک مراجعه کنید؟

ویزیت دوره ای حتی پس از شروع روند درمان و کنترل نسبی قند خون هم الزامی است. علاوه بر رعایت نظم ویزیت و مراجعات به پزشک در نظر داشته باشید در صورت رخ دادن موارد زیر هم باید به پزشک مراجعه کنید.

-کودک شما علائم جدیدی دارد.

-اغلب میزان قند خون بالا است.

-میزان قند خون پایینتر از محدوده نرمال است.

 

 

دیابت نوع 2

دیابت نوع 2 بیشتر در بزرگسالان رخ می دهد. در واقع، قبلاً به آن دیابت بزرگسالان می گفتند. اما افزایش تعداد کودکان مبتلا به چاقی، منجر به ایجاد بیشتر دیابت نوع 2 در جوانان شده است. اما رخ دادن آن در کودکان اصلا شایع نیست.

دیابت نوع 2 در کودکان یک بیماری مزمن است که بر نحوه پردازش قند (گلوکز) برای سوخت توسط بدن کودک شما تأثیر می گذارد. بدون درمان، این اختلال باعث تجمع قند در جریان خون می شود که می تواند منجر به عواقب جدی طولانی مدت شود.

کارهای زیادی می توانید برای کمک به مدیریت یا پیشگیری از دیابت در کودک خود انجام دهید. کودک خود را به خوردن غذاهای سالم، فعالیت بدنی زیاد و حفظ وزن مناسب تشویق کنید. اگر تغذیه سالم و ورزش برای کنترل دیابت نوع 2 کافی نباشد، ممکن است به داروی خوراکی یا درمان با انسولین نیاز باشد.

غربالگری دیابت برای کودکانی که در سنین بلوغ هستند یا حداقل 10 سال سن دارند، دارای اضافه وزن یا چاقی هستند و حداقل یک عامل خطر دیگر برای دیابت نوع 2 دارند، توصیه می شود.

علائم دیابت نوع 2 در کودکان

دیابت نوع 2 در کودکان بسیار کمتر از نوع 1 شایع است. و ممکن است بسیار نادر باشد و به سبک زندگی کودک مربوط می شود. امروزه با توجه به پایینتر آمدن سن دیابت نوع 2 می توانیم دیابت نوع 2 را هم در دسته ی دیابت های کودکان قرار دهیم.

علائم دیابت نوع 2 در کودکان مانند علائم دیابت نوع 1 است، اما ممکن است کمتر محسوس و مشخص باشند و با سرعت کمتری نمایان شده و افزایش پیدا کنند. علائم معمولا در طول چند هفته یا چند ماه به تدریج مشخص می شوند. اما ممکن است متوجه برخی از علائم ذکر شده در فوق شوید.

سوزن سوزن شدن، درد یا بی حسی در دست ها/پاها (نوع 2)

علائم دیابت در کودکان معمولا مانند بزرگسالان است، اما ممکن است به شکلی متفاوت ظاهر شوند؛ مثلاً کودک به دلیل کم شدن میزان انرژی تمایلی به بازی کردن ندارد. تحقیقات نشان داده است که عواملی که ریسک ابتلا به دیابت نوع 2 را افزایش می دهند، وجود دارد. این عوامل شامل قومیت، ژنتیک و سبک زندگی است. در برخی موارد بر خلاف دیابت نوع 1 می توان از دیابت نوع 2 پیشگیری کرد.

متأسفانه، به طور کلی هم والدین و هم پزشکان اطفال می توانند به راحتی علائم دیابت در کودکان و دیابت در نوزادان را نادیده بگیرند. اگر دیابت در فرد ایجاد شود و تشخیص و درمان نشود، یک حالت کم آبی خطرناک به نام کتواسیدوز دیابتی ایجاد می شود.

 

دلیل ابتدا به دیابت نوع 2 در کودکان

علت دقیق دیابت نوع 2 ناشناخته است. اما به نظر می رسد سابقه خانوادگی و ژنتیک نقش مهمی را ایفا می کنند. آنچه واضح است این است که کودکان مبتلا به دیابت نوع 2 نمی توانند قند (گلوکز) را به درستی پردازش کنند.

هنگامی که کودک شما دیابت نوع 2 دارد، روند تولید و مصرف انسولین به خوبی کار نمی کند. در نتیجه، به جای سوخت رسانی به سلول ها، قند در جریان خون کودک شما جمع می شود. این می تواند به دلایل زیر اتفاق بیفتد:

-ممکن است لوزالمعده انسولین کافی تولید نکند.

-سلول ها در برابر انسولین مقاوم می شوند.

عواملی که ریسک ابتلا به دیابت نوع 2 در کودکان را افزایش می دهند.

• اضافه وزن
• عدم تحرک یا کم تحرکی
• رژیم غذایی نامناسب
• سابقه خانوادگی
• نژاد
• سن و جنسیت

 

پیشگیری و درمان دیابت نوع 2

انتخاب سبک زندگی سالم می تواند به پیشگیری از دیابت کودکان نوع 2 کمک کند. فرزندتان را در انتخاب سبک سالم زندگی تشویق کنید:

-غذاهای سالم بخورید. به کودک خود غذاهای کم چربی و کالری بدهید.

-روی میوه ها، سبزیجات و غلات کامل تمرکز کنید.

– تلاش برای تنوع برای جلوگیری از خستگی.

-فرزندتان را تشویق کنید تا فعال شود. فرزند خود را برای یک تیم ورزشی یا کلاس های رقص ثبت نام کنید.

بهتر است، آن را به یک امر خانوادگی تبدیل کنید. انتخاب های سبک زندگی که می تواند به پیشگیری از دیابت نوع 2 در کودکان کمک کند، می تواند همین کار را برای بزرگسالان نیز انجام دهد.

کتواسیدوز چیست؟

بسیاری از کودکان و افراد جوان تا زمانی که به کتواسیدوز دیابتی (DKA) مبتلا نشوند، دیابت نوع 1 تشخیص داده نمی‌شوند، وضعیتی خطرناک و تهدیدکننده زندگی که نیاز به مراقبت فوری پزشکی دارد. کتواسیدوز دیابتی افراد مبتلا به دیابت نوع 1، و گاهاً افراد مبتلا به دیابت نوع 2 را تحت تاثیر قرار می دهد (اگرچه احتمال بیشتری وجود دارد که تحت تأثیر وضعیت هیپراسمولار هیپرگلیسمی (HHS) قرار بگیرند.

وقتی بدن توانایی تولید انسولین نداشته باشد، نمی تواند قند موجود در غذاها و بدن را پردازش و استفاده کند، بنابراین به دنبال منابع دیگر انرژی می گردد. بنابراین شروع به تجزیه چربی می کند که باعث تولید کتون می شود؛ کتون نوعی اسید است. اگر این موضوع کنترل نشود، کتون ها می توانند تجمع کنند و خون فرد را اسیدی کنند، از این رو اسیدوز نامیده می شود.

علائم کتواسیدوز دیابتی می تواند شامل تهوع، استفراغ، ناراحتی تنفسی، درد شکم، کم آبی بدن و تغییر وضعیت ذهنی باشد.